Opvoeden is het proces waar het kind ondersteunt wordt om zich te kunnen ontwikkelen. Door de leefomgeving te leren en diverse aspecten te begrijpen, wordt een kind klaargestoomd om uiteindelijk zelf de wereld te betreden op een zelfstandige manier.
Een perfecte opvoeding bestaat overigens niet, omdat opvoeding op een unieke manier gebeurd per gezin. Het is ook belangrijk om het kind te laten floreren en fouten te laten maken om uiteindelijk achter de ware potentie te komen. Fouten maken is geen probleem, want daar leren ze van.
Hieronder vind je een algemene beschrijving van de opvoeding van kinderen in de verschillende leeftijdscategorieën.
In het begin zijn baby’s volledig afhankelijk van de ouders, omdat hier de hersenen nog flink aan het veranderen en aan het ontwikkelen zijn. Het is belangrijk dat baby’s warmte krijgt en goede verzorging krijgen zodat ze leren dat ze thuis een fijne plek is. Uiteindelijk zullen langzaam diverse basisbehoefte tot stand komen. Je kunt het zien als ‘de hoop’.
Wanneer baby’s in het begin niet de juiste liefde krijgt, zal dit herkenbaar zijn in de toekomst. Ze zullen meer wantrouwen hebben, sneller vijandig zijn, meer angst hebben en zal de ontwikkeling moeizamer lopen. Daarom is het belangrijk om het kind direct de juiste liefde te geven, zodat ze dat later ook kunnen geven aan hun kinderen.
Tijdens deze periode worden kinderen langzaam onafhankelijk, zinnelijk en gaan ze de wereld eindelijk ontdekken. Zo beginnen ze te praten en gaan ze positieve en negatieve aspecten opmerken. Denk aan dingen die ze wel mogen doen en dingen die ze niet mogen doen.
Als ouder is het belangrijk om de kinderen voldoende ruimte te geven om zichzelf te kunnen ontwikkelen, maar het daarbij ook belangrijk om duidelijke grenzen te stellen. Het kind zal gaan experimenteren, maar soms kan het een grens overschrijden. Dit is in principe niet erg, maar mocht het gebeuren, geef dan aan waarom dit niet mag op een fatsoenlijke en leerzame manier.
Deze categorie zal een gevoel van autonomie en wilskracht ontwikkelen. Vrijheid zorgt ook dat ze zichzelf gaan accepteren. Te veel kritiek en het geven van weinig ruimte zorgt ervoor dat kinderen deze fase niet goed doorkomen en kunnen ze gaan twijfelen aan zichzelf. In plaats van zichzelf accepteren groeit er schaamte.
Het tijdperk dat kinderen meer te maken gaan krijgen met andere kinderen. Ze leren hier meer over het samen spelen, creatief zijn en ze creëren hun eigen fantasie. Denk eens aan onrealistische ideeën, maar deze zijn zo prachtig om te horen.
Samen spelen met andere kinderen is belangrijk om communicatie, vriendschappelijk en samenhorigheid te leren aan kinderen. Hier leren ze een begin van de normen en waarden met de omgang met anderen. Het is zeer goed voor de ontwikkeling van kinderen om met soortgenoten te spelen.
Als ouder is het belangrijk om deze fantasie zijn werking te laten doen, maar ondertussen wel de realiteit leren. Het steunen en sturen van hun gedachtes op een beschaafde manier. Zo kun je de kinderen leren om plannen goed uit te laten voeren en zullen ze onder andere doelgerichtheid leren. Dit is belangrijk om toekomstgericht te denken (wat voorkomt in een later stadia).
Het afstraffen of ontmoedigen van hun fantasie is ook niet goed. Hierdoor zal het kind leren dat al hun ideeën slecht zijn en gaan ze steeds minder willen en zullen ze onder andere nieuwsgierigheid van zich afzetten. Dit zorgt ook dat ze uiteindelijk snel gaan opgeven of niet eens ergens aan willen beginnen.
Tijdens deze periode zullen ze beginnen met het leren van diverse basiselementen op de basisschool. In het begin staat gedrag centraal, maar nu ook kennis. Elementen als schrijven, lezen, rekenen en leren zal centraler gaan staan in hun leven en ze leren ook direct wat huiswerk is. Daarnaast blijft de omgang met leeftijdsgenoten interessant en belangrijk.
In deze periode zullen diverse competenties licht krijgen en zullen ouders/docenten zien waar een kind moeite mee heeft of waar een kind zeer goed in is. Intelligentie en vaardigheden worden ingezet om dingen te laten lukken en hierdoor gaan ze beseffen wat ze eigenlijk kunnen. Het nemen van risico’s wordt hier ook geleerd, omdat je er in sommige gevallen alleen achter komt als je het doet.
Het gevaar in deze periode is dat kinderen ook snel tekort kunnen schieten en hierdoor een minderwaardigheid gevoel creëren. Dit is voornamelijk voor kinderen die moeite hebben in omgang met anderen of moeite hebben met het opnemen van stof. Kinderen gaan in deze periode ook verschillen zien en komt het helaas voor dat ‘minderen’ buitengesloten worden of erger nog gepest.
Als ouder en zeker als docent is het belangrijk om dit gedrag te voorkomen en dat kinderen elkaar helpen in plaats van neerhalen. Een minderwaardigheidsgevoel moet voorkomen worden bij kinderen, omdat ieder kind een prettige ontwikkeling moet hebben. Het zijn namelijk nog kinderen.
Dit tijdperk zal voor veel ouders ervaren worden als lastig en vervelend. De reden is voornamelijk dat kinderen beginnen te puberen. Hierdoor gaan ze een eigen identiteit krijgen, een eigen draai geven aan het leven en een eigen plek zoeken in de maatschappij. Hierbij wordt vaak de vragen gesteld: Wie ben ik, hoe zien mensen mij, hoe/ wie wil ik zijn, wat wil ik later worden etc.
Doorgaans experimenteren pubers ontzettend veel en kunnen ze hun levensomgeving en doelen om de haverklap veranderen. Het is een ontwikkeling die voor ouders soms niet als prettig ervaren worden. Het is alleen belangrijk om zichzelf te vinden en een doel te krijgen in het leven. Ze leren principes kennen, meer kennis over de wereld en zullen er groepen ontstaan tussen mensen.
Vroegere vrienden kunnen minder waardig worden en andere vrienden worden gemaakt. Bij de een komt dat goed uit en bij de ander is dat niet handig. Vaak is dit ook de periode waar veel kattenkwaad word uitgehaald. Dit kan voor anderen als vervelend overkomen, maar hierdoor wordt er wel een vorm van acceptatie onder vrienden gecreëerd.
Deze fase zullen de kinderen een stuk afstandelijker worden van hun ouders en zullen ze hun eigen waarden en normen creëren. Daarnaast zullen ze ook de kenmerk van trouw leren, trouw aan de vrienden, zichzelf en de vooropgestelde doelen.
Het nadeel van deze hele periode is dat kinderen gaan experimenteren en in de verkeerde rollen komen. Rollen of omgevingen die niet bij hun passen en dan komt er een negatieve druk op de kinderen. Als ouder kun je alleen maar bijsturen, maar dien je wel iedere keuze te accepteren, hoe moeilijk sommige ook zijn. Uiteindelijk zal het kind het goede pad gaan bewandelen en het is belangrijk dat ze dan hun gezin nog steeds als uitvalbasis hebben.
Een onduidelijk gevoel over jezelf is niet prettig en de middelbare school afsluiten met vrienden is zeer prettig. Ook het afsluiten van school waarbij je weet wat je wilt en wie je bent is zeer prettig voor het kind. Geef het kind de ruimte, maar zorg wel dat ze binnen de normen en waarden van het gezin blijven. Dan zal het helemaal goed komen.
